Analiza wskaźnikowa

Ze wskaźnikami jest jednak tak, jak z opisem demokracji Winstona Churchilla: „Demokracja jest najgorszym ustrojem społeczno-gospodarczym, tyle że nie wymyślono dotychczas lepszego.”
D. Wędzki

Analiza wskaźnikowa (z ang.: ratio analysis) jest podstawową metodą analityczną wykorzystywaną przy badaniu kondycji majątkowo – kapitałowej oraz wynikowej przedsiębiorstwa na przestrzeni czasu. Analiza wskaźnikowa jest pogłębieniem wstępnej analizy sprawozdania finansowego. Posługując się wyłącznie metodą wskaźnikową można dokonać wnikliwej oceny z działalności przedsiębiorstwa i postawić diagnozę. Nie oznacza to jednak ostatecznej oceny, co do przyszłości badanego przedsiębiorstwa. Szczegółowych problemów, jakie napotyka przedsiębiorstwo prowadzące działalność, jest bardzo wiele. Niestety, sposobów oceny tych problemów, czyli wskaźników finansowych, może być także bardzo wiele: tyle, ile można zbudować ilorazów, iloczynów i ich pochodnych (…). Jet to więc teoretycznie kombinacja „każdy z każdym”1.

Wskaźnik finansowy wyraża kształtowanie się określonego zjawiska finansowego na tle innego zjawiska finansowego merytorycznie z nim powiązanego. (…) Jest swego rodzaju wskaźnikiem natężenia, który przedstawia stosunek wartości jednego zjawiska do wartości drugiego zjawiska.

Ogólna formuła wskaźnika finansowego jest następująca:

Y
——————-
X

gdzie:
Y, X – zjawiska finansowe.

Jego wskaźnik informuje, ile jednostek zjawiska „Y” przypada na jednostkę zjawiska „X”. Wskaźniki finansowe są konstruowane zazwyczaj jako relacje pomiędzy odpowiednio wybranymi pozycjami elementów sprawozdania finansowego w przekroju pionowym i poziomym. Tak konstruowane wskaźniki finansowe obrazują powiązania występujące pomiędzy różnymi elementami sprawozdań finansowych. Ponieważ sprawozdanie finansowe przedstawia wiele różnych zjawisk i procesów finansowych, dlatego na jego podstawie można tworzyć wachlarz wskaźników finansowych o odmiennej treści ekonomicznej, zróżnicowanej pojemności informacyjnej i określonym znaczeniu analitycznym2.

T. Waśniewski i W. Skoczylas sformułowali następujące zasady budowy i doboru wskaźników:

  • celowości,
  • odpowiedniości,
  • współmierności,
  • porównywalności”3.

Wskaźniki finansowe, mimo że jako fundamentalne narzędzie oceny sytuacji finansowej są szeroko rozpowszechnione w praktyce gospodarczej, mają pewne istotne wady. Do pewnego stopnia wady te mogą być niwelowane, niemniej jednak część z nich jest, przynajmniej dotychczas, nieusuwalna. Wady te dotyczą:

  • wykorzystania danych finansowych,
  • konstrukcji wskaźników,
  • ich interpretacji.

Zmiany wartości wskaźników

  1. Wzrostowe
    ↑↑ Wzrost wartości zjawiska Y oraz wzrost wartości zjawiska X (gdzie dynamika przyrostu wartości zjawiska Y będzie wyższa). Przykład: przy wartości wskaźnika wynoszącym 0,50. Wzrost wartości zjawiska Y o 20% oraz wzrost wartości zjawiska X o 10%. Wartość wskaźnika wzrośnie do poziomu ≈ 0,55.
    ↑↓ Wzrost wartości zjawiska Y oraz spadek wartości zjawiska X. Przykład: przy wartości wskaźnika wynoszącym 0,50. Wzrost wartości zjawiska Y o 20% oraz spadek wartości zjawiska X o 10%. Wartość wskaźnika wzrośnie do poziomu ≈ 0,67.
    ↓↓ Spadek wartości zjawiska Y oraz spadek wartości zjawiska X (gdzie dynamika spadku wartości zjawiska X będzie wyższa). Przykład: przy wartości wskaźnika wynoszącym 0,50. Spadek wartości zjawiska Y o 10% oraz spadek wartości zjawiska X o 20%. Wartość wskaźnika wzrośnie do poziomu ≈ 0,56.
  2. Spadkowe
    ↑↑ Wzrost wartości zjawiska Y oraz wzrost wartości zjawiska X (gdzie dynamika przyrostu wartości zjawiska X będzie wyższa). Przykład: przy wartości wskaźnika wynoszącym 0,50. Wzrost wartości zjawiska Y o 10% oraz wzrost wartości zjawiska X o 20%. Wartość wskaźnika spadnie do poziomu ≈ 0,46.
    ↓↑ Spadek wartości zjawiska Y oraz wzrost wartości zjawiska X. Przykład: przy wartości wskaźnika wynoszącym 0,50. Spadek wartości zjawiska Y o 10% oraz wzrost wartości zjawiska X o 20%. Wartość wskaźnika spadnie do poziomu ≈ 0,38.
    ↓↓ Spadek wartości zjawiska Y oraz spadek wartości zjawiska X (gdzie dynamika spadku wartości zjawiska Y będzie wyższa). Przykład: przy wartości wskaźnika wynoszącym 0,50. Spadek wartości zjawiska Y o 20% oraz spadek wartości zjawiska X o 10%. Wartość wskaźnika spadnie do poziomu ≈ 0,44.

Ograniczenia analizy wskaźnikowej

Uświadomienie sobie niedoskonałości wskaźników finansowych może prowadzić do wniosku, że należy je po prostu odrzucić. Ze wskaźnikami jest jednak tak, jak z opisem demokracji Winstona Churchilla: „Demokracja jest najgorszym ustrojem społeczno-gospodarczym, tyle że nie wymyślono dotychczas lepszego„. Poznanie wad wskaźników służy zatem lepszemu ich zastosowaniu”4. Aby mieć pożytek ze wskaźnika, należy rozumieć jego wymowę i wewnętrzne ograniczenia. Korzystanie z tego czy innego wskaźnika ma sens jedynie wtedy, kiedy pasuje on do przyjętej perspektywy i celów analizy. Dopiero wówczas można uczynić z niego kryterium porównawcze. Poza tym wskaźniki finansowe nie są miarami absolutnymi – najwięcej pożytku przynoszą, gdy w odpowiednio dobranych zestawach służą do uwypuklenia istotnych zmian w sytuacji przedsiębiorstwa lub do jego oceny na tle innych firm. Pomagają określić kierunek i charakter tych zmian, co z kolei ułatwia analitykowi zidentyfikowanie szans i zagrożeń stojących przed przedsiębiorstwem. Analiza wskaźnikowa oparta na podstawie sprawozdania finansowego ma charakter historyczny, na podstawie którego trudno czasem sporządzić wiarygodną prognozę. Niemniej wszystkie decyzje podjęte w wyniku takiej analizy mogą wpłynąć wyłącznie na przyszłość – to, co było bezpowrotnie minęło i jest nie do odwrócenia. Żadna diagnoza przedsiębiorstwa nie dostarczy jednoznacznych, pewnych odpowiedzi. Wszystkie refleksje i spostrzeżenia będą względne, ponieważ specyfika i warunki działalności są inne w każdej branży i w każdej firmie. Wyciąganie rzeczowych wniosków na podstawie danych historycznych okazuje się trudne zwłaszcza w przypadku potężnych koncernów złożonych z wielu jednostek operacyjnych, na temat których brak dokładniejszych informacji. Dodatkowe zamieszanie wprowadzają różnego typu zabiegi księgowe5.

Nadrzędny cel analizy wskaźnikowej

W związku z przedstawionymi pewnymi ograniczeniami analizy wskaźnikowej, lepiej wziąć do badania większą ilość okresów. Im więcej okresów poddamy badaniu, tym mamy większe szanse poznać rzeczywistą kondycję majątkowo – kapitałową przedsiębiorstwa. Pracując na wskaźnikach należy również zwrócić uwagę na fakt, iż wielokrotnie nie poziom danego wskaźnika świadczy o kondycji przedsiębiorstwa, co jego trend. Zaniżone wartości pewnych wskaźników niekoniecznie będą oznaczały kłopoty finansowe, lecz przyjętą politykę finansową i przyjętą strategię zarządzania majątkiem, bardziej, lub mniej agresywną. Zwiększone ryzyko, przynosi wyższy zysk. Oznacza to, że zarządy spółek i właściciele przedsiębiorstw często świadomie decydują się na pewne ryzykowne transakcje, by wypracować wyższy zysk, lub przechytrzyć konkurenta. To, że są pewne poziomy określonych wskaźników, przyjęte w środowisku finansowym i literaturze przedmiotu, za wzorcowe, to nie oznacza, że przedsiębiorstwo pracujące na niższych poziomach od razu zbankrutuje, ponieważ wpływ na taki stan rzeczy ma jeszcze przyjęta polityka strategiczna i pozycja strategiczna przedsiębiorstwa w rynku. Skupianie się na wypracowaniu wzorcowych poziomów na wybranych wskaźnikach nie oznacza również sukcesu przedsiębiorstwa. Może wręcz przeszkadzać i prowadzić do totalnej klęski. Analiza wskaźnikowa ma być narzędziem pomocnym w zarządzaniu, ale nie może być celem samym w sobie! Celem przedsiębiorstwa w długim okresie jest wzrost jego wartości i wypracowany zysk dla jego właścicieli. Menedżerowie działają przede wszystkim w imieniu i w interesie właścicieli przedsiębiorstwa. Mają wobec tego obowiązek tak gospodarować powierzonymi im zasobami, by przysporzyć właścicielom wymiernych korzyści ekonomicznych – korzyści rozumianych, jako suma wypłaconych dywidend i wzrostu cen akcji w przyszłości. (…) Gospodaruj wybranymi zasobami na szczeblu strategicznym w taki sposób, by z biegiem czasu wytworzyć wartość ekonomiczną zapewniającą nie tylko pokrycie, ale i godziwy zwrot z poniesionych nakładów, nie przekraczając jednocześnie poziomu ryzyka akceptowanego przez właścicieli6.

W przedstawionej metodzie zestaw wskaźników został podzielony na 7 grup analitycznych przypisanych do odpowiednich obszarów działalności przedsiębiorstwa oraz informacje uzupełniające:

  1. analiza struktury …»
  2. analiza płynności finansowej …»
  3. analiza dynamicznej płynności finansowej …»
  4. analiza zadłużenia …»
  5. analiza sprawności działania …»
  6. analiza rentowności …»
  7. analiza – informacje uzupełniające …»

Uwaga

Wszystkie treści zawarte w niniejszej witrynie mają wyłącznie charakter informacyjny. A wszelkie decyzje podjęte na podstawie tych treści podejmowane będą wyłącznie na odpowiedzialność Użytkownika. Przed przystąpieniem do użytkowania zapoznaj się z Regulaminem.

Będę wdzięczny za wszelkie komentarze, a zwłaszcza krytyczne uwagi i sugestie Użytkowników dotyczące treści zawartych w niniejszej witrynie. Mam świadomość pewnego stopnia ich ogólności i niedoskonałości, lecz żywię głęboką nadzieję, że spotkam się ze zrozumieniem i życzliwością Użytkowników, których pozytywna reakcja jest źródłem mojej największej satysfakcji.

Bibliografia

  1. D. Wędzki, Analiza wskaźnikowa sprawozdania finansowego, Oficyna a Wolters Kluwer business 2009, s. 56. ↩︎
  2. Zob. E. Nowak, Analiza sprawozdań finansowych, PWE, Warszawa 2014, s. 64. ↩︎
  3. T. Waśniewski, W. Skoczylas, Teoria i praktyka analizy finansowej w przedsiębiorstwie, FRRwP, Warszawa 2002a. ↩︎
  4. D. Wędzki, Analiza wskaźnikowa sprawozdania finansowego, Oficyna a Wolters Kluwer business 2009, s. 63. ↩︎
  5. Zob. E A. Helfert, Techniki analizy finansowej, PWE Warszawa 2004, s. 142. ↩︎
  6. E A. Helfert, Techniki analizy finansowej, PWE Warszawa 2004, s. 24. ↩︎