Kapitał obrotowy brutto

Zarządzanie kapitałem obrotowym należy traktować jako proces kształtowania wielkości i struktury aktywów obrotowych oraz proces pozyskiwania źródeł finansowania tych aktywów.
Zbigniew Dresler

Utrzymywanie płynności finansowej w przedsiębiorstwie zdeterminowane jest w dużym stopniu przez poziom i strukturę kapitału obrotowego. W toku prowadzonej działalności gospodarczej zarówno struktura, jak i zapotrzebowanie na kapitał obrotowy ulegają dużym wahaniom. Kierownictwo każdego przedsiębiorstwa w mniej lub bardziej świadomy sposób podejmuje decyzje dotyczące gospodarowania kapitałem obrotowym. Wszakże, im większa jest świadomość efektywności rachunku ekonomicznego, tym większe będą korzyści, a mniejsze koszty związane z zarządzeniem tym kapitałem. Gdyż zbyt niski poziom kapitału obrotowego grozi utratą płynności finansowej, a zbyt wysoki może być przyczyną powstawania nieuzasadnionych dodatkowych kosztów pozyskania kapitału finansującego część majątku bieżącego bądź kosztów utraconych możliwości w sytuacji, gdy majątek ten jest finansowany kapitałem własnym. Istotne jest zatem utrzymywanie właściwego poziomu kapitału obrotowego i umiejętne sterowanie zmianami tego kapitału i źródłami jego finansowania.

W niniejszej witrynie kapitał obrotowy w najszerszym ujęciu, tzn. kapitał obrotowy brutto jest tą częścią kapitałów, która jest zaangażowana w finansowanie działalności bieżącej (aktywów bieżących) przedsiębiorstwa. Oznacza to, że w przypadku występowania kapitału obrotowego netto (pracującego) jest to wartość zobowiązań bieżących powiększona o wartość tego kapitału. A w przypadku braku kapitału obrotowego netto (pracującego) jest wyłącznie wartość aktywów bieżących. W obu przypadkach jest to również wartość aktywów bieżących (patrz schemat nr 1).

Schemat 1. Kapitał obrotowy brutto

Kapitał obrotowy brutto
Opracowano na podstawie: J. Czekaj, Z. Dresler, Zarządzanie finansami przedsiębiorstw – Podstawy teorii, PWN, Warszawa 2002, s. 118.

Strategie zarządzania kapitałem obrotowym brutto

Zespół wskaźników strategii zarządzania kapitałem obrotowym brutto jest niejako uzupełnieniem narzędzi analitycznych w zakresie optymalizacji wielkości i struktury majątku obrotowego i służy zapewnieniu utrzymania płynności finansowej w krótkim okresie. Jednakże, kształtowanie poziomu i struktury kapitału obrotowego brutto jest znacznie trudniejsze niż samo zarządzanie majątkiem obrotowym przedsiębiorstwa. Jak zostało to już powiedziane w górnej części strony, do ostatecznej oceny otrzymanych wyników płynności finansowej należy uzupełnić wiedzę o przyjętą przez zarząd lub właścicieli docelową strategię zarządzania płynnością finansową, a także dokonać analizy porównawczej w stosunku do przedsiębiorstw działających w danej branży oraz całość uzupełnić o sytuację makroekonomiczną.

1. Wskaźnik bieżącej płynności finansowej:

aktywa bieżące
——————————————–
pasywa bieżące

Wskaźnik bieżącej płynności finansowej został przedstawiony i omówiony jako pierwszy wskaźnik w grupie płynności finansowej. Wskaźniki udziału aktywów i pasywów bieżących w aktywach i pasywach ogółem składają się na obraz przyjętej strategii zarządzania kapitałem obrotowym brutto (patrz schemat nr 2).

2. Wskaźnik udziału aktywów bieżących w aktywach ogółem:

aktywa bieżące
——————————————– x 100
aktywa ogółem

Wraz ze wzrostem strukturalnego udziału aktywów bieżących w aktywach ogółem, wzrasta płynność majątku oraz bezpieczeństwo wypłacalności bieżącej. Ponadto, koszty utrzymania (finansowania) finansowania majątku ogółem zmniejszają się, a jego wydajność wzrasta. Utrzymywanie wysokiego poziomu wskaźnika udziału aktywów bieżących będzie oznaczać strategię konserwatywną. W celu pogłębienia wiedzy o stopniu płynności aktywów bieżących, należy przeanalizować wartość wskaźnika płynności aktywów bieżących przedstawionego we pozycji nr 4. Ostatecznie o wysokości tego wskaźnika będzie decydować branża w które działa dane przedsiębiorstwo oraz przyjęta strategia zarządzania kapitałem obrotowym brutto.

3. Wskaźnik udziału pasywów bieżących w pasywach ogółem:

pasywa bieżące
——————————————– x 100
pasywa ogółem

Wskaźnik udziału pasywów bieżących w pasywach ogółem będzie wykorzystywany w decyzjach dotyczących źródeł finansowania majątku i ocenie polityki finansowania tegoż majątku. Wartość tego wskaźnika będzie porównywalna bezpośrednio z wartością wskaźnika udziału aktywów bieżących i będzie bezpośrednio wyznaczać przyjętą strategię finansowania majątku. Wraz ze wzrostem wartości tego wskaźnika będzie wzrastało ryzyko działalności bieżącej. Jednocześnie, wzrost wartości tego wskaźnika będzie informował o możliwości zwiększonej skali finansowania działalności bieżącej z najtańszego źródła kredytowania jakim jest „kredyt kupiecki”. W konsekwencji każda zmiana wyniku tego wskaźnika będzie oscylowała w obszarze wzrostu (przy rosnącej wartości tego wskaźnika) i obniżenia ryzyka prowadzenia działalności (przy spadającej wartości tego wskaźnika) bieżącej. W celu pogłębienia wiedzy o zdolności przedsiębiorstwa do natychmiastowej wypłacalności pasywów bieżących, bez naruszania pozostałych aktywów, należy zapoznać się z wartością wskaźnika wypłacalności pasywów bieżących przedstawionego w pozycji nr 5.

Schemat 2. Macierz strategii zarządzania kapitałem obrotowym brutto

Macierz strategii zarządzania kapitałem obrotowym brutto
Opracowano na podstawie: Zarządzanie płynnością finansową w przedsiębiorstwie, M. Sierpińska, D. Wędzki, PWN, Warszawa 1997, s. 103.

Wariant „Umiarkowany” – umiarkowany zysk i ryzyko występuje w momencie, gdy strukturalny udział aktywów bieżących w aktywach ogółem jest mniejszy od 50%, przy strukturalnym udziale pasywów bieżących w pasywach ogółem również mniejszym jak 50% oraz, gdy udział aktywów i pasywów bieżących przekracza 50% udziału w aktywach i pasywach ogółem. W sytuacji takiej dla pełniejszego odczytania przyjętej strategii zarządzania kapitałem obrotowym brutto dobrze jest zbadać bezpośrednią relację wskaźników udziału aktywów i pasywów bieżących. Jeżeli wartość udziału aktywów bieżących jest wyższa od wartości udziałów pasywów bieżących oznacza to, że występuje kapitał obrotowy netto i wartość wskaźnika bieżącej płynności finansowej przekracza 1, a przyjęta strategia jest bardziej konserwatywna, jak agresywna. W przeciwnym razie, gdy wartość wskaźnika udziału pasywów bieżących jest wyższa od wartości wskaźnika aktywów bieżących, strategia jest bardzie agresywna niż konserwatywna i występuje niedobór kapitału obrotowego netto, a wartość wskaźnik bieżącej płynności finansowej nie przekracza 1. Wariant ten będzie oscylował w okolicach jedności, co może być zauważalne w branżach sezonowych.

Wariant „Agresywny” – duży zysk i ryzyko występuje w momencie, gdy udział aktywów bieżących w aktywach ogółem jest mniejszy jak 50%, przy jednoczesnym udziale pasywów bieżących w pasywach ogółem przekraczającym 50%. Oznacza to, że wartość pasywów bieżących jest wyższa od wartości aktywów bieżących, co świadczy o niezabezpieczeniu majątkowym bieżących zobowiązań, a co za tym idzie o ujemnej wartości kapitału obrotowego netto i wartości wskaźnika bieżącej płynności finansowej mniejszym od jedności. W obrębie aktywów bieżących oczekuje się ograniczenia najbardziej płynnych aktywów krótkoterminowych, w tym środków pieniężnych (patrz wskaźnik nr 4). W obrębie pasywów bieżących oczekuje się maksymalizacji finansowania działalności bieżącej z kapitałów obcych.

Wariant „Konserwatywny” – mały zysk i ryzyko występuje w momencie, gdy udział aktywów bieżących w aktywach ogółem jest wyższy od 50%, przy jednoczesnym udziale pasywów bieżących mniejszych od 50%. Oznacza to, że wartość aktywów bieżących jest wyższa od wartości pasywów bieżących, co świadczy o zabezpieczeniu majątkowym zobowiązań bieżących, dodatniej wartości kapitału obrotowego netto oraz wartości wskaźnika bieżącej płynności finansowej przekraczającym 1. W obrębie aktywów bieżących oczekuje się wysokiego udziału najbardziej płynnych aktywów krótkoterminowych, a w tym środków pieniężnych (patrz wskaźnik nr 4). W obrębie pasywów bieżących oczekuje się zminimalizowania wartości kredytów krótkoterminowych, a nawet ich zastąpienia kapitałem własnym, co zdecydowanie ogranicza groźbę utraty wypłacalności.

4. Wskaźnik płynności aktywów bieżących:

gotówka + papiery krótkoterminowe
—————————————————————- x 100
aktywa bieżące

Wskaźnik płynności aktywów bieżących przestawia relację najbardziej płynnych aktywów w stosunku do aktywów bieżących. Informuje o stopniu płynności tych aktywów i ewentualnym źródle ich finansowania wynikającym z np. zwiększonego przyrostu przychodów ze sprzedaży. Wraz ze wzrostem wartości tego wskaźnika rośnie bezpieczeństwo płynności aktywów bieżących przy jednoczesnym ograniczeniu możliwości zarobkowania.

5. Wskaźnik wypłacalności pasywów bieżących:

gotówka + papiery krótkoterminowe
—————————————————————– x 100
pasywa bieżące

Wskaźnik natychmiastowej wypłacalności pasywów bieżących przestawia relację najbardziej płynnych aktywów w stosunku do pasywów bieżących. Informuje o zdolności do natychmiastowej wypłacalności pasywów bieżących bez naruszania pozostałych aktywów. Wraz ze wzrostem wartości tego wskaźnika rośnie bezpieczeństwo natychmiastowej wypłacalności pasywów bieżących.

Uwaga

Wszystkie treści zawarte w niniejszej witrynie mają wyłącznie charakter informacyjny. A wszelkie decyzje podjęte na podstawie tych treści podejmowane będą wyłącznie na odpowiedzialność Użytkownika. Przed przystąpieniem do użytkowania zapoznaj się z Regulaminem.

Będę wdzięczny za wszelkie komentarze, a zwłaszcza krytyczne uwagi i sugestie Użytkowników dotyczące treści zawartych w niniejszej witrynie. Mam świadomość pewnego stopnia ich ogólności i niedoskonałości, lecz żywię głęboką nadzieję, że spotkam się ze zrozumieniem i życzliwością Użytkowników, których pozytywna reakcja jest źródłem mojej największej satysfakcji.

Bibliografia

Opracowano na podstawie: M. Sierpińska, D. Wędzki, Zarządzanie płynnością finansową w przedsiębiorstwie, PWN Warszawa 1997, s. 101 – 108.