Analiza sprawności pracy

„Jeżeli kapitał ludzki to „coś”, co się dodaje do życia ludzkiego, to kapitał ten jest w pewnym sensie niezależny od potencjału demograficznego społeczeństwa, nie zmienia się tak jak liczba ludności, a w przypadku przedsiębiorstw – tak jak liczba zatrudnionych ludzi.”
R. Pałczyńska-Gościniak

Istnieją bowiem przedsiębiorstwa o niedużej liczbie pracujących osób, które mają znaczny zasób kapitału ludzkiego, oraz przedsiębiorstwa o dużej liczbie zaangażowanych osób, ale niewielkim zasobie kapitału ludzkiego1. Analiza sprawności czynników pracy (kapitału ludzkiego) jest szczególnym rodzajem analizy, której dodatnim efektem powinno być kreowanie wartości firmy i jej przewagi konkurencyjnej. Zespół wskaźników sprawności pracy informuje o stopniu wykorzystania zasobów pracy w ujęciu zaangażowania majątku, wydajności, rentowności i kosztów pracy. Analiza zatrudnienia jest ściśle powiązana z bezpośrednią działalnością przedsiębiorstwa i stanowi uzupełnienie informacji o sprawności działania przedsiębiorstwa. Oznacza to, że pewne procesy produkcyjne, handlowe czy usługowe są bezpośrednio powiązane z rynkiem i jego fluktuacją, co bezpośrednio przekłada się wahania tych wskaźników. W związku z czym, w aby poprawnie interpretować tę grupę wskaźników należy bezwzględnie zaczerpnąć wiedzę na temat podstawowej działalności operacyjnej przedsiębiorstwa jego podstawowych produktów / usług, oraz wpływu warunków zewnętrznych na wahania przychodów ze sprzedaży. W formie uzupełnienia można skorzystać z analizy porównawczej dobierając do porównania wyniki wskaźników przedsiębiorstw działających w danej branży, a najlepiej lidera. Podczas doboru informacji do analizy wskaźników sprawności pracy należy pamiętać, by do liczby zatrudnionych włączyć wszystkich zatrudnionych na wszystkich umowach i przeliczyć wszystkie etaty na 1/1.

1. Zaangażowanie majątku na jednego zatrudnionego:

aktywa razem
——————————————–
liczba zatrudnionych

Wskaźnik zaangażowania majątku w przeliczeniu na jednego zatrudnionego w dużym stopniu uzależniony jest od branży, w której przedsiębiorstwo działa. Branże produkcyjne i budowlane będą charakteryzowały się wyższym stopniem zaangażowania majątku w przeliczeniu na jednego pracownika, niż np. branże usługowe, gdzie do wykonania usługi niejednokrotnie wystarczy biurko i niewielkie pomieszczenie. Zgodnie z zasadami gospodarowania intensywnego dynamika przyrostu tego wskaźnika winna być niższa, niż np. dynamika wydajności pracy, czy dynamika rentowności pracy.

2. Wydajność pracy na jednego zatrudnionego:

przychody ze sprzedaży
————————————————————–
liczba zatrudnionych

Wskaźnik wydajności pracy w przeliczeniu na jednego zatrudnionego jest relacją przychodów ze sprzedaży i liczby zatrudnionych. W związku z powyższym, wskaźnik ten będzie podlegał wahaniom sezonowym i wszelakim zniekształceniom w postaci różnych akcji marketingowych, wpływających bezpośrednio na wysokość przychodów ze sprzedaży. Podczas analizy dynamiki dobrze byłoby poddać badaniu analogiczne okresy sprawozdawcze.

3. Rentowność pracy na jednego zatrudnionego:

zysk netto
————————————————-
liczba zatrudnionych

Wskaźnik rentowności pracy w przeliczeniu na jednego zatrudnionego zawiera w sobie wyniki na całej działalności przedsiębiorstwa, co oznacza, że wysokość tego wskaźnika może wzrastać, lub zmniejszać się niezależnie od efektywności wykorzystania zasobów pracy. Na przykład: wypracowana wysoka rentowność pracy na działalności podstawowej, może zostać zniwelowana poprzez nieudane inwestycje w działalności pozostałej czy finansowej. W związku z czym, przy interpretacji tego wskaźnika należy być bardzo ostrożnym, by prawidłowo zinterpretować otrzymane wyniki. Ewentualnie, można skorygować budowę tego wskaźnika podstawiając w liczniku zysk netto ze sprzedaży, tym samym omijając pozostałe działalności i otrzymując wynik wyłącznie na podstawowej działalności operacyjnej.

4. Koszty pracy na jednego zatrudnionego:

wynagrodzenia
——————————————-
liczba zatrudnionych

Wskaźnik kosztów pracy na jednego zatrudnionego zawiera w sobie wszystkie jednorazowe i okazjonalne wypłaty wynagrodzeń, które będą przyczyniały się do zniekształceń otrzymywanych wyników tego wskaźnika. Ponadto, część wynagrodzeń nieprodukcyjnych będzie utrzymywać wysokość tego wskaźnika na pewnym poziomie i będzie zawyżać jego wysokość w okresach pozasezonowych (przy formie wynagrodzeń czasowo-premiowych). W związku z powyższym, przed interpretowaniem wartości tego wskaźnika, należy odpowiedzieć na pytanie o oczekiwania, by prawidłowo dopasować dane wejściowe. W celu głębszej interpretacji powyższego wskaźnika, wszystkich pracowników można pogrupować na pracowników produkcyjnych i nieprodukcyjnych.

5. Produktywność kosztów pracy:

przychody ze sprzedaży
—————————————————-
wynagrodzenia

Wskaźnik produktywności kosztów pracy jest najbardziej miarodajnym wskaźnikiem z grupy wskaźników pracy. Przedstawia on bezpośrednią relację pomiędzy wartością przychodów ze sprzedaży i wynagrodzeniami. Uniwersalność tego wskaźnika polega na pomijaniu przeliczania etatów i analizowania umów. Jednakże, aby precyzyjnie określić produktywność kosztów pracy pracowników bezpośrednio produkcyjnych i administracyjnych można rozdzielić wartość wynagrodzeń na administracyjne i produkcyjne, otrzymując wartość wskaźnika produktywności kosztów pracy pracowników administracji i produkcji bezpośredniej. Ewentualne korekty danych wejściowych uzależnione będą od celów analizy i oczekiwań odbiorców.

Uwaga

Wszystkie treści zawarte w niniejszej witrynie mają wyłącznie charakter informacyjny. A wszelkie decyzje podjęte na podstawie tych treści podejmowane będą wyłącznie na odpowiedzialność Użytkownika. Przed przystąpieniem do użytkowania zapoznaj się z Regulaminem.

Będę wdzięczny za wszelkie komentarze, a zwłaszcza krytyczne uwagi i sugestie Użytkowników dotyczące treści zawartych w niniejszej witrynie. Mam świadomość pewnego stopnia ich ogólności i niedoskonałości, lecz żywię głęboką nadzieję, że spotkam się ze zrozumieniem i życzliwością Użytkowników, których pozytywna reakcja jest źródłem mojej największej satysfakcji.

Bibliografia

  1. Analiza ekonomiczna w przedsiębiorstwie, pod red. M. Jerzemowskiej, PWE, Warszawa 2013, s. 261. ↩︎